Hraparak.am-ը գրել է.
«Հրապարակի» զրուցակիցն է Եվրոպական դատարանում հայ գերիների շահերը ներկայացնող Սիրանուշ Սահակյանը։
— Մինչ COP-29-ի մեկնարկը մեզ հետ զրույցում նշել էիք, որ կապ եք պահում այս համաժողովին մասնակցել պատրաստվող միջազգային կառույցների եւ անհատների հետ՝ հայ գերիների խնդրի մասին Բաքվում բարձրաձայնելու համար։ Այս պահին կապ կա՞ այդ համաժողովին մասնակցող որեւէ կազմակերպության կամ անհատի հետ։
— Միջոցառումն ընթացքի մեջ է, եւ, բնականաբար, հետեւում ենք դրա ընթացքին, զարգացումներին, դրա համատեքստում արվող հայտարարություններին։ Կանխատեսումներ եղել են, որ այդ միջոցառման հետ կապված՝ որոշակի թվով գերիների ազատ արձակում հնարավոր է։ Դա դեռեւս բացառված չէ, դրա համար պետք է սպասել մինչեւ միջոցառման ավարտը եւ ամփոփել արդյունքները։ Եվ, ինչպես գիտեք, նաեւ պատվիրակությունների ներգրավվածություններն էլ են տարբեր փուլերում լինում։ Կան պատվիրակներ, որոնք ի սկզբանե են ներկայացել, կան, որ հետագա փուլերում են մասնակցում։ Այս ընթացքում նաեւ փոփոխվում է քննարկումների բարձրաձայնված խնդիրների դինամիկան։ Իմ գնահատմամբ՝ պետք է դեռ սպասել մինչեւ միջոցառման ավարտը եւ տեսնել, թե ինչպիսի զարգացումներ կլինեն։
— Ճի՞շտ հասկացա Ձեզ, թե դեռ հույս կա, որ միջոցառման ավարտին որոշ հայ գերիներ կվերադառնան Հայաստան, դեռ փակ չէ թեման։
— Չենք բացառում, այո, չենք բացառում։
— Լիբանանահայ Վիգեն Էուլջեքյանի կինն ինձ ասաց, որ ամուսինն արդեն տեւական ժամանակ հրաժարվում է իրենց հետ կապի դուրս գալ, ու ինքը վախենում է, որ ամուսնուն թույլ չեն տալիս ընտանիքի հետ կապ հաստատել։ Արդյոք սա եզակի՞ դեպք է, թե՞ այլ գերիների մասով էլ նման պատկեր կա, ու արդյոք դա կապ ունի՞ մեր գերիների առողջական կամ հոգեբանական ծանր վիճակի հետ։
— Ես եւս դիտարկում անեմ, որ դա միակ դեպքը չէ, մենք այլ ընտանիքներից նույնաբովանդակ տեղեկատվություն ստացել ենք։ Սա խոսում է ծանր բարոյահոգեբանական վիճակի մասին կամ այնպիսի ինտենսիվ ճնշումների, որի արդյունքում հրաժարվում են օգտվել իրենց իրավունքներից։ Բայց որպես երեւույթ, այո, սա ոչ թե ազատ կամարտահայտությամբ ընդունված որոշում է, այլ հարկադրանքի ճնշումների սպառնալիքների ներքո գործողություններ։ Հետաքրքրական է, որ սա տեղի է ունենում հենց COP-29-ի նախապատրաստական փուլում, եւ դրա հետեւում ես տեսնում եմ պետական գործելակերպ։
— Հակասություն չի՞ առաջանում` նշում եք, թե հույս կա, որ համաժողովի ավարտից հետո որոշ գերիների ազատ կարձակեն, բայց համաժողովից առաջ գերիների նկատմամբ նման ճնշումներ են գործադրվում, որ հարազատների հետ կապի դուրս չգան։
— Կապի դուրս չգան կամ չբարձրաձայնեն խնդիրները, կամ ընտանիքներն ավելի լուռ լինեն` հարցը չմիջազգայնացնելու տեսանկյունից, որովհետեւ խնդրի միջազգայնացումն ինտենսիվացնում է արտաքին ճնշումն իշխանությունների նկատմամբ։ Այսինքն՝ այստեղ ճնշում գեներացնելու քայլերը զսպելու գործունեություն է իրականացնում պետությունը եւ ցանկանում է, որ հայկական կողմը լռակյաց լինի, եւ խնդիրը լուծեն երկկողմ փոխհարաբերություններում՝ առանց արտաքին ներգրավվածության։ Բայց, մյուս կողմից, միջազգային գործընկերները տեղյակ են խնդրին ու իրենց հնարավորության շրջանակներում փորձում են նպաստել այս մարդասիրական բնույթի խնդրի լուծմանը, եւ այստեղ աշխատանք կատարվում է։ Թե որքանով արդյունքներ կստանանք, մեր միջազգային գործընկերները դեռ չեն կարող ասել, քանի որ ինքնին միջոցառումն ավարտված չէ, եւ միջոցառման հետ կապված զարգացումներ դեռ կարող են լինել։
— Որեւէ տեղեկատվություն կա՞ մեր գերիների հանդեպ կիրառվող ճնշումների վերաբերյալ: Դաժան կտտանքների մասի՞ն է խոսքը, թե՞ այլ ճնշումների։
— Մենք կոնկրետ դրսեւորումների մասին չենք կարող խոսել նաեւ այն պարզ պատճառով, որ տեղեկատվությունը սահմանափակ է, կարող ենք հայրենադարձվածների պատմածների հիման վրա ենթադրություններ անել կամ տեղայնացնել, սակայն ունենք բավարար տվյալներ՝ պնդելու, որ սպառնալիքների, ճնշումների ներքո են հրաժարվում։ Որովհետեւ չկա ներընտանեկան փոխհարաբերությունների այնպիսի պատճառ, որի ուժով վերջիններս հրաժարվեին խոսելուց, եւ նախկին վերլուծություններն էլ ցույց են տալիս, որ շատ կարեւոր է այդ անձանց կապն ընտանիքի անդամների հետ, եւ նրանք մեծ սպասումով հաշվում են օրերը` մինչեւ նման զանգերը կամ հաղորդագրության փոխանակումը, ուստի ընտանիքների կամ գերիների շահից չի բխում հեռախոսազանգի կամ այլ կապի միջոցի իրավունքի իրացումը։ Եվ եթե կա հրաժարում, ուրեմն հրաժարումը պայմանավորված է հենց արտաքին ներգործությամբ։
— Այսինքն՝ ստիպողաբա՞ր։
— Այո, այո, մենք ազատ կամարտահայտությամբ որոշում չենք տեսնում այս գործողությունների հետեւում։
